Татарстан Президенты: «Без азык-төлек базарында барлык катнашучылар өчен бердәй кагыйдәләр булдырырга тиеш»
Татарстан җитәкчелеге җирле азык-төлек продуктлары һәм авыл хуҗалыгы продукциясе җитештерүчеләрне яклау өчен базар кагыйдәләрен чикләрлек чаралар күрергә җыенмый, шулай да ул азык-төлек базарында барлык катнашучылар өчен тигез кагыйдәләр булдыруга омтылачак. Бүген бу хакта Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов Татарстан икътисадый советының Татарстан Республикасы Хөкүмәте Йортында узган «Татарстан Республикасының агросәнәгать комплексы предприятиеләре продукциясен эчке һәм тышкы базарларга чыгару турында» гы утырышында хәбәр итте.
Үз чыгышында Рөстәм Миңнеханов, Татарстан үзе җитештергән төп продуктлар белән үзен тулысынча тәэмин итә, дип хәбәр итте. Ит белән тәэмин ителеш - 113%, сөт белән - 127%, йомырка белән - 154%, бәрәңге белән - 261%. Татарстанда 1000нән артык азык-төлек сәнәгате предприятиесе бар, әмма аларның күбесе бөтен куәтенә эшләми, ә күбесенең продукциясе сыйфаты буенча конкурентлардан калыша.
«Без үз базарларыбызны югалтып барабыз, моңа мисаллар күп китереп булыр иде, - дип белдерде Рөстәм Миңнеханов. - Без терлек һәм кош-корт җитештерү буенча илдә 4 нче урында торабыз, ә шул ук вакытта ит продукциясе һәм ит җитештерү буенча 13 нче урында гына. Казылык әйберләре буенча тискәре сальдо - 2014 елның 9 аенда бу төр ризык Татарстаннан 1400 тонна чыгарылган, ә Татарстанга 18000 тонна кертелгән ".
Татарстан сөт саву буенча да алда бара, ә сөт продукциясе җитештерү буенча 4 нче урында гына тора. Республикада куертылган сөт җитештерелми диярлек. Көн саен республикадан 500-800 тонна сөт читкә чыгарыла һәм әзер продукция кертелә.
Шикәр чөгендере җитештерү буенча Татарстан 7 нче урында. Республикада 3 шикәр заводы эшли, әмма рафинадланган шикәр җитештерелми.
«Татарстан төп чимал белән тулысынча тәэмин ителгән, әмма макарон эшләнмәләренең - 78% ы, җиләк-җимеш сокларының, консервланган яшелчәләрнең 90% ы читтән кертелә», - диде Рөстәм Миңнеханов.
Моннан тыш, Татарстан чит илләр технологияләренә, машиналарына, җайланмаларына, селекция казанышларына нык бәйле. «Без инкубацион йомырка җитештерәбез, шикәр чөгендере, көнбагыш, кукуруз орлыгының төп өлешен читтән кертәбез», - диде Татарстан Республикасы Президенты.
«Шуңа бәйле рәвештә авыл хуҗалыгы җитештерүчеләре, эшкәртүчеләр һәм сәүдә итүчеләр үз гамәлләрен бер-берсе белән килештерергә, булган инвестицияләр чыганакларын ачыкларга, яңадан җиһазландыру буенча" юл картасы "булдырырга, селекция, генетика үзәкләре төзү турындагы мәсьәләне дә федераль үзәк белән хәл итәргә тиеш», - дип белдерде Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов.
Шул ук вакытта, аның әйтүенчә, Татарстанда уңай күренешләр дә бар, мәсәлән, җиләк-җимеш кластеры булдыру. «Мондый мисалларны күп китерергә булыр иде, без, кече һәм урта бизнес республиканы гына тәэмин итеп калмыйча, аннан читкә дә чыгарлык шартлар тудырырга тиеш», - дип саный Татарстан Республикасы Президенты.
Казандагы агросәнәгать паркы, аның фикеренчә, әйбәт проект, әмма аны үстерергә кирәк. «Ул, сәүдә үзәге генә булып калмыйча, авыл хуҗалыгы җитештерүчеләренә ярдәм итүче реаль алым, үз продукцияләрен сата алырлык реаль урын булырга тиеш», - дип ышанып әйтә Рөстәм Миңнеханов.
Ул республика продукциясенең федераль сәүдә челтәрләренә аз чыгарылуын әйтеп үтте. Моның өчен, Рөстәм Миңнеханов фикеренчә, продукция сыйфатын арттырырга кирәк. «Безгә сыйфатлы һәм тышкы яктан да кызыктырырлык итеп төргәкләнгән, конкуренциягә сәләтле бәядән продуктлар кирәк, - диде Татарстан Республикасы Президенты. - Ә без тиешле проектларга ярдәм итәчәкбез ».
Ниһаять, Рөстәм Миңнеханов продукцияне фальсификацияләүгә каршы көрәне көчәйтергә өндәде.
Татарстан Республикасы Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы башлыгы Марат Әхмәтов үз чыгышында, Татарстан АПКсы продукциясенең гомуми күләме 188 млрд. сумнан да ким булмаячак, бу былтыргыдан 2,8% артыграк, диде. Республикадан читкә ел саен 20 млрд. сумнан артыграк күләмдә авыл хуҗалыгы продукциясе чыгарыла.
Шул ук вакытта 2013 елда продуктларны берәмләп сату күләме 300 млрд. сум тәшкил итте, ягъни Татарстан продуктларына әлеге сумманың яртысы гына туры килә. «Бу бушлыкны без үз продукциябез белән тутырырга тиеш», - дип белдерде Марат Әхмәтов.
«Республика продукциянең төп төрләре белән тәэмин итүгә дә карамастан, без аны шуның хәтле ук читтән кертәбез», - дип белдерде министр. Җитештерүне арттыруга мөмкинлек бар. Татарстанда казылык җитештерүче эре предприятиеләрнең яртысына якыны эшләми, куертылган сөт җитештерелми, ә бит Татарстанда сөт тә, шикәр дә бар.
Министр фикеренчә, бу җитешсезлекнең ике сәбәбе бар -. Агрессив маркетинг сәясәте булмау һәм продукциянең түбән сыйфатлы булуы Шуңа күрә министрлык, җитештерү көчен 80% ка кадәр җиткерергә кирәк, җитештерүне модернизацияләүнең "юл картасын" булдырырга, үз продукциябезне активрак алга чыгарырга кирәк, дип саный.
Утырыш барышында агросәнәгать һәм эшкәртү тармагының берничә эре компаниясе җитәкчеләре чыгыш ясады. "Просто молоко" идарә компаниясе "ҖЧҖ генераль директоры Марат Муратов үз нотыгында федераль җитештерүчеләр һәм сәүдә челтәрләре ягыннан намуссыз конкуренция барлыгы турында хәбәр итте һәм Татарстаннан табигый сөтне читкә чыгаруны чикләргә өндәде, аны республикада эшкәртергә кирәк, диде.
Әмма Рөстәм Миңнеханов әлеге тәкъдимне хупламады. «Мин чикәүләр яклы түгел. Кеше сөт җитештергән һәм сата алган икән - бу болай да әйбәт, - дип саный Татарстан Республикасы Президенты. - Без ", базарчылар", тыюлар кертеп, уңышка ирешә алмыйбыз. Без ачык һәм конкурентлыкка сәләтле булырга тиешбез, ләкин базар мөнәсәбәтләрен тыярга ярамый. Бөтенесе өчен бердәй, аңлаешлы, ачык кагыйдәләр булырга тиеш ».
Федераль сәүдә челтәрләренә альтернатива итеп Рөстәм Миңнеханов якын урнашкан кибетләр ачарга, шәһәрләрдә авыл хуҗалыгы продукциясен сатуны арттырырга тәкъдим итте.
Икътисадый совет утырышына йомгаклар ясап, Татарстан Президенты профильле министрлыклар һәм ведомстволарга "Сәүдә турында" федераль законга әзерләнә торган өстәмәләрне эшләүдә актив катнашырга, сәүдә челтәрләре белән элемтәләрне ныгытырга, Татарстан сөтен читкә чыгаруның ачык булуын тәэмин итәргә кушты.