Яшьләрнең әйтер сүзе бар

28 март көнне Татар авыл хуҗалыгы фәнни-тикшеренү институтында   Татарстан Премьер-ми­нистры урынбасары - ТР авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры Марат Әхмәтов яшь галимнәр белән очрашты.

Беренче карашка әле яңарак институт бусагасын атлап чыккан сыман әлеге яшьләр. Әмма шушы япь-яшь егет-кызларның инде кандидатлык диссертациясе як­лап, фән дөньясында үз урын­нарын булдыруы, төрле ачышлар ясаулары гаҗәп­ләндерә.

Гөлназ Маннапова, әле кайчан гына әтисе Сөләйман Маннаповка ияреп, Питрәч районы Шәле авылы кырларында күкрәп үскән арыш-бодайларга сокланып йөргән кыз бала – бүген Татарстан фәнни-тикше­ренү ин­ститутының өлкән фән­ни хез­мәткәре, авыл хуҗалыгы буенча фән кандидаты. Тыйнак кына елмаеп торуына карап, аның көзге бодай селекциясе буенча утыз биш фәнни хезмәт авторы, хуҗалыкларында ел­дан-ел күбрәк кулланыла торган “Тантана”сортлы көзге бодайны уйлап табучы дигән уйны башка китерүе дә кыен.

– Институтта практиканы про­фессор Мира Пономарева кулы астында узарга туры килде. Иртә таңнан кичке ка­раңгыга кадәр кырда. Авыл кызына тагын ни кирәк? Көзге арышларның үзенчәлекләрен өйрәнүдән башланып киткән эш гомерлек булыр дип уйламаган да идем. Остазым Мира Леонидовна һәр эшемне күреп, үсендереп тормаса, баштанаяк фән дөньясына чума алмаган да булыр идем, – ди Гөлназ.

 Селекция өлкәсендә иҗат итүче яшь галим Данил Әсхә­дуллин Мәскәү авыл хуҗалыгы фәнни-тикшеренү институты академигы Б.Сандухадзе җи­тәкчелегендә диссертация як­ларга өлгергән. Бүген егет – берничә төр яңа сорт авторы. Татарстан хуҗалык­ла­рында ул уйлап тапкан рапсның “Юмарт”, бодайның “Йолдыз” һәм “Иделле” сортларын бик теләп үстерәләр. Данил Фидус улының кырыкка якын фәнни хезмәте дөнья күргән.

Институтның “Яшь га­лим­нәр Советы” рәисе, үсемлек­ләрне саклау лабораториясе җитәкчесе Айтуган Хаҗиевның исеме авыл хуҗалыгы белгеч­ләренә, хуҗалык җитәкчелә­ре­нә дә яхшы таныш бугай. Республикада меңнән артык төр препарат кулланышта. Һәр­кайсы үзене­кен тәкъдим итә. Нәтиҗәдә кайсы хуҗа­лыкның нинди препарат куллануын ачыклавы кыен. Кайбе­рәүләр, шуннан файдаланып, болганчык суда балык эләк­тереп калырга тырыша. Бу юнәлештә нәтиҗәлерәк эшлисе бар, ди министр. 

Әлеге проблема Айтуган Хаҗиев җитәкләгән үсемлек­­ләрне саклау лаборато­рия­сендә эшләүче барлык га­лим­нәрне дә борчый. Озакламый бу юнәлештә махсус үзәк булдырылачак. Кадрларны туплый башладык инде, ди Айтуган Хаҗиев.

Министр белән очрашу яшь галимнәрнең хәтерендә озак сакланыр. Хөкүмәт җитәк­чесе урынбасары яшь­ләрнең фәнни ачышлары турында гына түгел, торак шартлары, хезмәт хакы, гаилә хәле, көнкүреше турында да кызыксынды. Соңгы елларда бу юнә­лештә дә сө­енечле яңалыклар шактый. Институт җитәкчелеге министр­лык ярдәме белән яшь га­лимнәрнең хезмәт хакын арттыру, торак проблемасын хәл итү өчен зур тырышлык куя. Социаль ипотека буенча да, торак өчен ташламалы кредитлар мәсьәләсендә дә кирәкле ярдәм күрсәтелә. Иң сөенеч­лесе – Лаеш районы Олы Кабан авылы белән янәшә җир алып, институтта эшләүчеләр өчен махсус “Галимнәр шәһәрчеге” төзелә башлаган. Бу кадәресе инде – икеләтә шатлык. Берен­чедән, торак проблемасы хәл ителсә, икенчедән, шәһәр­чекнең институт галимнәре өчен тәҗрибә участогы саналган “Могҗи­за­лар кыры” белән янәшә булуы. Җәй көнендә галимнәр иртә таңнан кичке караңгыга кадәр шунда бит. Меңнәрчә кишәр­лектә төрле культу­раларның яңадан-яңа сортларын булдыру өчен ким дигәндә дистә еллар кирәк шул. Вакытның бер сәгате-минуты кадерле чакта яшәгән урының­ның янәшәдә булуы да бик мөһим.

Игенчелек һәм терлекчелек буенча гына түгел, инсти­тутның яшь галимнәре терлекчелек, бигрәк тә терлек азыгы җитештерү буенча да шактый ачышлар ясаган. Аларга карап сокланырлык та шул. Япь-яшь булуларына карамастан, ”фән кандидатлары“ дигән дәрәҗәгә ия булган Валентин Семенов­ның – көнбагышларга багышланган, Юлиана Юльметьева­ның мөгезле эре терлекләргә багышланган фән­ни хезмәт­лә­ре, Рамил Садриев­ның корылыклы елларда терлек азыгына кытлык булдырмау турындагы фикерләре, Марат Хөснул­лин­ның кукурузның Татарстан шартларына ярак­лаштырыл­ган яңа сортлары һәм башка фәнни ачышлар – олы юлның башы гына әле ул. Киләчәктә әлеге егет-кызлар­ның фән дөньясында үз сүз­ләрен тагын да ышанычлырак итеп әйтә­селәренә шик юк.

Камил  СӘГЪДӘТШИН